Ас қорыту ферменттерінің жетіспеушілігінің симптомдары

Медицинада ас қорыту ферменттерінің жетіспеушілігі (немесе ферменттік жеткіліксіздік) асқазан-ішек жолында өндірілетін ферменттердің (энзимдердің) мөлшері мен организмнің нақты қажеттіліктері арасындағы сәйкессіздікпен сипатталатын жағдай деп аталады. Бұл дефицит толыққанды емес ас қорытылуына әкеледі, сондықтан адамда белгілі бір симптомдардың пайда болуына себепші болады.

Ас қорыту ферменттерінің жетіспеушілігі — өз алдына жеке диагноз емес. Бұл әртүрлі патологиялық жағдайлардың маңызды және жиі кілттік көріністерінің бірі. Сондықтан адамда ферменттердің жетіспеушілік белгілері болғанда, толыққанды тексеру жүргізу қажет. Бұл осындай дефициттің нақты алғашқы себебін анықтау және кешенді емдеудің оңтайлы схемасын таңдау үшін қажет.

Ферменттік жеткіліксіздікке не әкеледі

• Артық тамақтану, онда ферменттер шамадан тыс көп тағамды өңдеу үшін жеткіліксіз болады.
• Ұйқыбездің кез келген түрдегі қабынуы (панкреатит) – аурудың жедел сатысында ғана емес, созылмалы ағымында да.
• Ұйқыбез сөлінің ішекке ағуын бұзатын әртүрлі жағдайлар (ісіктер, өт тастары, паразиттер).
• Бауыр және өт шығару жүйесінің патологиялары, солардың салдарынан ұйқыбез ферменттері өтпен жеткілікті белсендірілмейді.
• Жіңішке ішек қабырғасының қабынуы (энтериттер). Ферменттердің жетіспеушілігінің бұл себебі инфекциялық шығу тегі болуы мүмкін.
• Асқазан сөлінің қышқылдығы төмендеген гастрит, ол ферменттердің асқазанда және жіңішке ішекте белсену процесіне теріс әсер етеді.
• Крон ауруы, амилоидоз, дисбактериоз, жүйелік аутоиммундық бұзылыстар және басқа да жағдайларда ішек шырышты қабатының жасушаларының өлуі.
• Ас қорыту ферменттерінің синтезінің туа біткен бұзылыстары.
• Асқазан-ішек жолы ауруларын хирургиялық емдеудің салдары (асқазанның немесе ішектің бір бөлігін алып тастау).
• Ұтымсыз диеталар, гиповитаминоздар және ашығу да ферменттердің жетіспеушілігінің себебі болуы мүмкін.

Ферменттік жеткіліксіздік қандай болады

Ас қорыту ферменттерінің жетіспеушілігі туа біткен немесе жүре пайда болған жағдай болуы мүмкін.

• Туа біткен. Ас қорытудың бұзылуымен энзимдердің жетіспеушілік симптомдары балада өмірінің бірінші жылында немесе тіпті жаңа туған кезеңінде байқалуы мүмкін. Мұндай жағдайдан құтылу мүмкін емес. Ішектегі өз туа біткен ферменттердің жетіспеушілігі адамда өмір бойы қалады. Оны тек қатаң диета және ауыстыру мақсатында ферменттік препараттарды тұрақты қолдану арқылы өтемдеуге болады.
• Жүре пайда болған. Ферменттердің мұндай жетіспеушілігі көбінесе өтпелі жағдай болып табылады. Және бұл жағдайда болжам әлдеқайда қолайлы, өйткені адам пайда болған барлық симптомдардан толықтай құтылу мүмкіндігіне ие. Ерекшелікті ұйқыбездің немесе ішек қабырғаларының ауыр қайтымсыз зақымданулары құрайды.

Сондай-ақ, ағзадағы ферменттердің салыстырмалы және абсолютті жетіспеушілігін бөліп көрсетеді. Мұнда негізгі фактор – өндірілетін энзимдердің мөлшері. Салыстырмалы жетіспеушілікте олар синтезделеді, бірақ ас қорыту қажеттіліктерін жабуға жеткіліксіз. Бұл тағамның артық түсуінде (артық тамақтану), ферменттердің мөлшерінің біраз төмендеуінде немесе ағзадағы олардың жеткіліксіз белсенділігінде болады. Көбінесе дәл осы нұсқа кездеседі. Абсолютті фермент жетіспеушілігі – бұл олардың толық болмауы. Бақытымызға орай, бұл өте сирек патология.

Ферменттік жеткіліксіздік қалай көрінеді

Ферменттердің жетіспеушілігінің негізгі белгілері болып жатқан ас қорыту процестерінің толыққанды еместігімен шартталған. Ақуыздардың, көмірсулардың және майлардың толық емес қорытуы келесі симптомдар кешенінің пайда болуына әкеледі, олардың негізгісі:

• Диспепсия. Бұл ұғымға ауырлық, іштің қайнауы және кебу сезімі, күйік және жүрек айну, кекіру, ауырсыну сезімдері, метеоризм сияқты жағымсыз жағдайлар кіреді;
• Нәжістің сипаты мен сапасының өзгеруі, диареяға бейімділік.

Ұзақ уақыт бойы бар негізгі ас қорыту ферменттерінің жетіспеушілігі жалпы арнайы емес симптомдармен бірге жүреді. Әлсіздік, ашуланшақтық, нашар ұйқы, төмен жұмыс қабілеттілігі, мерзімді бас аурулары байқалуы мүмкін. Сондай-ақ, физикалық төзімділік және ойлау белсенділігінің өнімділігі төмендейді. Мәселе мынада, ферменттердің жетіспеушілігінде ағза ақуыздардың, витаминдердің және микроэлементтердің созылмалы жетіспеушілігінен зардап шегеді. Темірдің сіңу процесінің бұзылуы анемияға әкеледі, ал қатар жүретін диарея (іш өту) жиі сусызданумен бірге жүреді. Мұның барлығы өмірлік маңызды ішкі органдардың жұмысына теріс әсер етеді және өзін-өзі сезінуді едәуір нашарлатады. Ферменттердің жетіспеушілігі, астения симптомдары және тіпті невроз тәрізді бұзылулар – мұның бәрі өзара байланысты құбылыстар болуы мүмкін.

Нәжістің бұзылуы – ферменттік жеткіліксіздіктің сипатты белгісі

Ас қорыту ферменттерінің жетіспеушілігі көп мөлшерде жартылай қорытылған заттардың тоқ ішекке түсуіне әкеледі. Нәтижесінде сұйықтық ішектің саңылауында кідіре бастайды, осмотикалық диарея деп аталатын жағдай пайда болады. Сонымен қатар, бұл тағам қалдықтары перистальтиканы шамадан тыс ынталандырады, бұл нәжістің жылдам шығарылуына әкеледі.

Ферменттердің жетіспеушілігінде «ішектік» симптомдар жеткілікті тез пайда болады. Сонымен қатар, олар айқын физикалық жайсыздықпен бірге жүрмеуі де мүмкін. Энзимдердің жетіспеушілігі аясында нәжістің өзгерістері әдетте келесідей:

• Полифекалия (нәжістің аномальды көп шығарылуы) нәжіс массаларының шамадан тыс жұмсаруымен үйлеседі. Нәжіс мол, жартылай қалыптасқан және жиіленген болады;
• Нәжісте көрінетін немесе зертханалық анықталатын жартылай қорытылған тағам қалдықтарының болуы. Бұл нәжістің біртекті еместігін береді;
• Стеаторея – нәжіс массаларында қорытылмаған бейтарап майдың шамадан тыс мөлшерде болуы. Нәжіс майлы жылтырға ие және кейде пластилинді еске салады. Стеаторея майларды ыдырататын липазаның жетіспеушілігімен байланысты;
• Газдардың жоғары мөлшері, олар дефекация кезінде және одан тәуелсіз бөлінеді. Осы кезде сұйылтылған нәжіс көбікті болады. Метеоризм негізінен амилазаның және негізгі протеаздардың жетіспеушілігімен шартталған, бұл тоқ ішекке көмірсулар мен ақуыздардың артық түсуіне әкеледі. Мұндай процестер сүт қантының (лактозаның) ыдырауына жауап беретін лактазаның жетіспеушілігінде де байқалады.

Ферменттік жеткіліксіздікте не істеу керек

Ферменттердің жетіспеушілігін емдеуді тек кешенді тексеру нәтижелері негізінде дәрігер тағайындай алады. Емдеу аурудың негізгі себебін барынша мүмкін жоюға, бар симптомдарды азайтуға және ас қорыту процесін қалыпқа келтіруге бағытталуы керек. Тағамның қорытылуын жеңілдету терапияның ең маңызды міндеті болып табылады. Өйткені энзимдердің жетіспеушілігінде пайда болатын ішек бұзылыстары ішек шырышты қабығының зақымдануын күшейтеді, бұл аурудың ағымын ауырлатады. Ал қоректік заттардың екінші реттік дефициті жалпы жағдайға теріс әсер етеді. Сондықтан емдеу схемасына негізгі энзимдердің дефицитін толтыратын ферменттік препараттар міндетті түрде кіреді. Сондай-ақ, тамақтануды түзету және артық тамақтанудан аулақ болу маңызды.

Ферменттік жеткіліксіздікті емдеуде Микразим® KZ

Микразим® KZ – бұл құрамында ағза үшін барынша қолжетімді формада панкреатикалық ферменттер (амилаза, протеаза және липаза) бар заманауи препарат. Желатин капсулаларында ішекте еритін микрогранулалардың жеткілікті мөлшері бар, олар тағам асқазаннан он екі елі ішекке түскеннен кейін бірден әрекет ете бастайды, яғни дәл ұйқыбез сөлінің табиғи ферменттері жұмыс істейтін жерде. Осының арқасында Микразим® KZ ақуыздардың, көмірсулардың және майлардың қорытылуын жақсартуға ықпал етіп қана қоймай, оны барынша табиғи түрде жасайды. Оны әртүрлі шығу тегі ферменттердің жетіспеушілігін кешенді емдеуде қолдануға болады*.

*МИКРАЗИМ® KZ МЕДИЦИНАЛЫҚ ҚОЛДАНУ НҰСҚАУЛЫҒЫН ҚАРАҢЫЗ. «ҚОЛДАНУ КӨРСЕТКІШТЕРІ» БӨЛІМІ.