Асқазанның «несварениесі» симптомдары мен себептері

Диспепсия – халық арасында «асқазанның несварениесі» деп белгілі, іс жүзінде әрбір адамға таныс жағдай. Ол қаншалықты жиі пайда болатынына қарамастан, диспепсияның әрбір эпизоды жағымсыз симптомдармен бірге жүреді және өмірді едәуір қиындатады. Бірақ тағамның несварениесін емдеу және оның болашақта пайда болуын болдырмау үшін кейде осы жағдайдың даму себептерін түсініп, оның алдын алу бойынша қарапайым шараларды қабылдау жеткілікті.

«Несварение желудка» себептері

Ауыр тағам. Әрбір қоректік заттар тобы үшін (ақуыздар, майлар, көмірсулар) ас қорыту жүйесінде жеке ферменттер өндіріледі. Бірақ шамадан тыс майлы, қуырылған тағамдарды тұтыну мұндай арнайы заттардың арттырылған мөлшерін талап етеді. Егер олар жеткіліксіз болса, несварение белгілері дамиды.

Артық тамақтану. Несварениенің ең кең таралған себептерінің бірі. Асқазанның толған кездегі көлемі, онда оның моторлық функциялары сақталатын, ересек адамда 1 литрмен шектеледі. Бұл көлемнен асып кеткенде, қабырғалары шамадан тыс созылып, асқазанға ішіндегісін толық араластыруға және оны ішекке қарай жылжытуға мүмкіндік бермейді. Сонымен қатар, ас қорыту шырындары тым көп мөлшердегі тағамды өңдеу үшін жеткіліксіз болуы мүмкін, нәтижесінде диспепсия дамиды.

Тамақтану гигиенасының болмауы. Жолда тамақтану, тамақтану кезінде сөйлесу әдеті – асқазанға артық мөлшерде ауа түсіп, оның қабырғаларының созылуына себеп болады. Ауа жұту (аэрофагия) көбінесе балаларда, әсіресе өмірінің алғашқы алты айында, несварениені тудырады.

Ішішілік қысымның жоғарылауы. Асқазанға төменнен, құрсақ қуысы органдары жағынан көрсетілетін қысым оның моторлық функцияларын бұзып, тағамның тоқтауын тудыруы мүмкін. Бұл жағдай жиі жүктіліктің 2-ші соңында, 3-ші триместрлерінде, семіздік кезінде, сондай-ақ дене корпусының еңкейуі және ауырлықтарды көтеру сияқты шамадан тыс физикалық жүктемелерде байқалады.

Ас қорыту ферменттерінің тапшылығы. Ақуыздарды, майларды және көмірсуларды ыдырататын ферменттер – ас қорыту процестерінің ең маңызды бөлігі. Іште сезілетін несварение, жоғарғы бөліктегі ауырлық, кебу, нәжістің бұзылуы ұйқыбезі мен өт қабының аурулары, сондай-ақ осы органдар өндіретін ферменттердің тапшылығы салдарынан дамуы мүмкін.

Физикалық белсенділіктің жетіспеушілігі. Ас қорыту жүйесінің қалыпты жұмыс істеуі үшін адамның сау қозғалыс белсенділігі өте маңызды. Аз қозғалатын және отырықшы өмір салты – диспепсияның жиі себептерінің бірі.

«Несварение желудка» қалай көрінеді

Диспепсияның симптомдары несварение эпизодын бір рет болса да өткерген адам үшін жеткілікті таныс.

• Тез қанығу сезімі. Диспепсияның себептері мен оның ауырлық дәрежесіне байланысты асқазанның толу сезімі 100–200 мл тағамнан кейін-ақ пайда болуы мүмкін.
• Іштің жоғарғы бөлігіндегі ауырлық және жайсыздық. Бұл несварение симптомы «асқазандағы жарылу сезімі», «іште тас немесе кесек» және басқа да ұқсас метафоралармен сипатталады.
• Күйік және кекіру. Өңештегі күйдіру сезімі және ащы-қышқыл кекіру көбінесе артық тамақтану эпизодтарынан кейін байқалады. Олар сондай-ақ асқорыту органдарының созылмалы ауруларында пайда болуы мүмкін, онда несварение симптомдардың бірі болып табылады.
• Жүрек айну және құсу. Тағамның асқазанда ұзақ уақыт болуы немесе оның ас қорыту шырындары және ферменттермен жеткіліксіз өңделуі жүрек айнуын тудырып, ол өздігінен құсуға әкелуі мүмкін.
• Іштің кебуі және метеоризм. Тағаммен бірге ішекке түскен газдардың бір бөлігі өзгеріссіз қалып, ішек ішінде жиналып, ұстамалы ауырсынуды тудыруы мүмкін.

Балаларда «асқазанның несварениесі» кезінде байқалатын симптомдар жоғары ашуланшақтық, қыңырлық, жылау ұстамалары ретінде көрінуі мүмкін. Газдарды жұту және олардың ішекке ауысуы кезінде баланың іші қатты және кебіңкі көрінуі мүмкін, ал ішекті босату тек уақытша жеңілдік әкеледі.

Дәрігерге қашан жүгіну керек

«Асқазанның несварениесі» симптомдарының кейбір ерекшеліктері және диспепсия эпизодтарымен бірге жүретін басқа да белгілер дәрігерге шұғыл жүгінуді талап етеді. Оларға мыналар жатады:

• температураның көтерілуі;
• асқазанда немесе ішекте өткір ауырсыну;
• ауырсынудың әдеттен тыс орналасуы – төс сүйегінің артында, иықта, жауырында және т.б.;
• нақты адамға тән емес кез келген басқа симптомдар.

Асқазанның несварениесін қалай емдеу керек

«Асқазанның несварениесінде» не істеу керектігі диспепсияны нақты не тудырғанына және қандай симптомдар байқалатынына байланысты. Сондай-ақ, адамның жасы маңызды рөл атқарады – емдеу принциптері балалар мен ересектерде айтарлықтай ерекшеленуі мүмкін. Бірақ кез келген несварение симптомдарында емдеу ең алдымен диспепсияның себептерін жоюға және науқастың жағдайын жеңілдетуге бағытталуы керек. Ол үшін келесі құралдар мен әдістер қолданылады:

• Салауатты тамақтануды ұйымдастыру. Емдеуді тамақтануды түзетуден бастау керек. Артықшылықты оңай сіңірілетін тағамдарға және өнімдерге беру қажет. Сондай-ақ, дұрыс тамақтану режимін ұйымдастыру маңызды – күніне 5–6 шағын порция 2–3 үлкен көлемнен жақсырақ. Балада «асқазанның несварениесінде» жасанды тамақтандыру кезінде емізіктің тесігінің мөлшерінің кішкентай болуын қадағалау керек, ал емізумен – баланы кеудеге дұрыс қоюды бақылау қажет. Бұл ауаны жұтуды алдын алуға көмектеседі;
• Артық тамақтану эпизодынан кейін немесе ауыр тағамды тұтынғанда асқорытуды жеңілдететін «асқазанның несварениесіне» қарсы құралды қабылдауға болады. Мұндай препараттарға Микразим® KZ жатады, оның құрамында ақуыздар, майлар және көмірсулардың ыдырауына ықпал ететін панкреатикалық ферменттер бар. Микразим® KZ капсуласы асқазанда еріп, микрогранулаларды босатады. Олар тағаммен араласып, онымен бірге ішекке түсіп, сол жерде қоректік заттарды ыдыратуға кіріседі. Микразим® KZ-ды балада несварение симптомдарында қолдануға болады (туғаннан бастап рұқсат етілген, дозаны педиатрдан нақтылау қажет).

Асқазанның несварениесін емдеу қандай себеп болмасын кешенді түрде өтуі керек. Әдістер тізіміне өмір салтын түзету кіреді: ең алдымен қозғалыс белсенділігін арттыру және дұрыс тамақтануды ұйымдастыру. Сонымен қатар, «асқазанның несварениесі» симптомдарын емдеуге және ұйқы безіне түсетін жүктемені азайтуға арналған құралдарды қабылдауға болады. Бұл диспепсияның көріністерін жеңілдетіп қана қоймай, жалпы денсаулыққа жағымсыз салдарларын болдырмауға мүмкіндік береді.