Іш ауруы

Іштің ауруы нақты емес симптом болып табылады – оның пайда болуының көптеген себептері бар. Өйткені іш көптеген ішкі органдардың орналасқан жері болғандықтан, кейде ауырсынудың себебін анықтау қиынға соғады. Бұл жеңіл бұзылыстан бастап, аса ауыр ауруға дейін байланысты болуы мүмкін. Сондықтан іштің неге ауыратынын білу үшін әртүрлі параметрлерді ескеру керек.

Іш ауруының себептері

Іштің ауруы – ең жиі кездесетін шағымдардың бірі. Іш қуысында әртүрлі жүйелерге жататын органдар орналасқандықтан, оның нақты себептерін анықтау әрдайым мүмкін емес. Асқазан, бауыр, көкбауыр, өт қабы, ұйқы безі, ішек, бүйрек, несепағарлар, қуық, аналық бездер – іштің ауыруын тудыруы мүмкін органдардың толық емес тізімі, сондықтан білікті диагностика (әсіресе, егер ауырсыну алғаш рет пайда болса) және жиі арнайы терапия қажет. Іштің ауырсынуының себебі мен көзін анықтауға оның сипаттамалары: интенсивтілігі, ұзақтығы, сипаты, түрі, орналасуы және т.б. көмектеседі.

Іш қалай ауырады

Ауырсыну күшті немесе әлсіз, тұрақты немесе ұстамалы, өткір немесе түксіз, спазмды немесе тартқыш, қысып немесе жарылып жатқандай болуы мүмкін. Ол бір жаққа таралуы мүмкін (иррадиация), қозғалыс кезінде немесе жылу не суық әсерінен күшеюі немесе әлсіреуі мүмкін, жүрек айну, құсу, температураның көтерілуі, диарея немесе іш қату, қан кету және т.б. қатар жүруі мүмкін. Осы қосымша симптомдардың әрқайсысы «бір нәрсе жеп қойдыңыз» дегеннен гөрі күрделі мәселенің белгісі болып табылады және дереу дәрігерге жүгінуді талап етеді.

Іш қай жері ауырады

Іш деген орган жоқ ұғым, сонымен қатар ол этимологиялық тұрғыдан көпқырлы: праславян және ежелгі орыс тіліндегі «животъ» сөзінен шығып, «өмір, мүлік, жануар» дегенді білдірген. Бірақ уақыт өте келе сөздің жоғары мағыналы мәні (мысалы, «өмірін аямастан қызмет ету» мағынасында) ұмытылып, жалпы қолданыстағы мағынада ғана қалды, асқазан, ішек, қарын дегенге дейін тарылды.

Алайда анатомиялық тұрғыдан асқазан іштің эпигастральды аймағында тек шағын сегментті алады. Сондықтан ауырсынудың нақты орнын анықтау өте маңызды, бұл әдетте ішті пальпациялау (қолмен тексеру) арқылы жүзеге асады, бұл іштің ауырсыну көзін табуға және емдеу туралы дұрыс шешім қабылдауға мүмкіндік береді. Арқада жатып, тізелерін сәл бүккенде, іш қабырғасының бұлшықеттері босаңсып, ауырсынудың орналасуын анықтау жеңілдейді. Әр аймақтың өзіне тән ауырсыну көзі бар.

• Эпигастральды (құрсақасты) аймақтағы ауырсыну әдетте гастрит/асқазан жарасы, холецистит, он екі елі ішектің немесе ұйқы безінің қабынуы туралы сигнал береді. Мұндай ауырсыну қышқыл/ащы тағамды қабылдаудан немесе тамақтанудағы ұзақ үзілістерден болуы мүмкін. Ауырсыну әдетте түксіз, сыздап ауырады, сирек өткір болады. Іштің жоғарғы бөлігіндегі ауырсыну ас қорытудағы кездейсоқ мәселелерден (несварение, күйік) туындауы мүмкін. Мұнда жүрек немесе өкпе ауруларында да ауырсыну таралуы мүмкін.
• Кіндік маңайындағы ауырсыну көбінесе ішектің бұзылуымен немесе аппендикстің қабынуымен (соңғы жағдайда шұғыл госпитализация қажет) байланысты. Осы бөліктегі ауырсыну тағамды қорытуға ықпал ететін ферменттердің жетіспеушілігімен, ішек инфекциясымен, панкреатитпен байланысты болуы мүмкін, бірақ Крон ауруы немесе ойық жаралы колит сияқты аса ауыр мәселелер туралы да сигнал бере алады.
• Іштің төменгі бөлігіндегі – қасаға үстіндегі аймақтағы ауырсыну ішекпен (көбінесе тік ішекпен) немесе несеп-жыныс жүйесімен байланысты мәселелерді көрсетеді. Ол әйелдерде гинекологиялық ауруларда (жедел және созылмалы қосалқылардың қабынуы, жабысулар, ісіктер, кисталар, эндометриоз, жатырдан тыс жүктілік) тән. Мүмкін, бұл бүйрекпен (тас, пиелонефрит, несепағардың түсуі) байланысты мәселелердің белгісі. Сол жақтағы ауырсынудың себебі сигмоидит, ашулы ішек синдромы, іш қату, құрттар, колит, дисбактериоз және т.б. болуы мүмкін.
• Оң бүйірдегі/қабырға астындағы ауырсыну өт қабында/ұйқы безінде/он екі елі ішекте мәселелер бар екенін көрсетеді, сонымен қатар ол іштің ортасына және тіпті арқаға таралуы мүмкін. Мүмкін диагноздар – холецистит, өт-тас ауруы.
• Іштің сол жақ бөлігіндегі ауырсыну көбінесе асқазанның/ұйқы безінің/көкбауырдың/жуан ішектің функцияларының бұзылуы туралы айтады. Бұл гастрит, жара, панкреатиттің дамуын тексеру үшін гастроэнтерологқа жүгінуге себеп. Мұнда да жүрек ауырсынуы таралуы мүмкін.
• Іштің төменгі оң/сол жақ мықын аймағындағы ауырсыну сәйкесінше жуан/тік ішекке назар аударуға шақырады. Төменгі оң жақтағы ауырсыну, әсіресе кенеттен және өткір болса, аппендикстің қабынуын сипаттай алады.

Сонымен қатар, іштің ауырсынуы іш қуысының қан айналымының бұзылуында, омыртқа, жүйке жүйесі патологияларында және тіпті жүрек пен өкпе патологияларында да пайда болуы мүмкін.

Іш ауруын не тудырды

Іштің ауырсынуының анамнезі де дұрыс диагноз және кейінгі терапия үшін өте маңызды. Не себеп болды? Стресс, жарақат, инфекция, тамақтану? Әдетте, егер іштің ауырсынуына патологиялық алғышарттар болмаса, онда оның пайда болуының басты себебі тамақтану болады. Іштің ауырсынуының ең жиі себептері метеоризм, іш қату, несварение, тағамдық улану.

Ағзаға қалай көмектесуге болады

Көптеген жағдайларда ағза өзі тазаланып, ауырсыну мәселені шешумен бірге өтеді, бірақ жиі оған көмек қажет. Артық тамақтануда, дұрыс емес тамақтануда, майлы тағамды қабылдаудан кейін тағамның қорытылуын қалыпқа келтіру үшін Микразим® KZ препаратын қолдануға болады – капсулалардағы ас қорытуды жақсартуға және іштегі жайсыздықты азайтуға ықпал ететін ферменттік препарат.

Микразим® KZ препаратының қолдануға көрсеткіші ұйқы безінің сыртқы секреторлық жеткіліксіздігінде алмастыру терапиясының қажеттілігі болып табылады: созылмалы панкреатит, панкреатэктомия, сәулеленуден кейінгі жағдай, диспепсия, муковисцидоз; метеоризм, инфекциялық емес генезді диарея. Микразим® KZкапсулаларының әрекеті өзінің ас қорыту ферменттерінің жетіспеушілігін толтыруға бағытталған, Микразим® KZ олардың жетіспеушілігін қолданудан кейін 30 минуттан соң өтемдей алады.